ተፈጥሮአዊ ሞኖፖሊ በእነዚያ የመንግሥት እና የሕዝቦች ፍላጎት ምክንያት በሚኖሩባቸው በእነዚህ የኢኮኖሚ ዘርፎች ውስጥ የምርት እና የአገልግሎት ኢንተርፕራይዞች የማይቀር ፍጹም ባለቤትነት እንደሆነ ተረድቷል ፡፡
ሞኖፖል የሚለው ቃል የተቋቋመው ከሁለት የግሪክ ቃላት ነው-ሞኖ እንደ አንድ የሚተረጎመው እና ፖሌ የሚለው ቃል “መሸጥ” የሚል ትርጉም አለው ፡፡ የአንድ ኢንዱስትሪ ሉዓላዊ ባለቤትነት በሕይወት እጅግ በጣም አናሳ ነው ፡፡ አብዛኛውን ጊዜ የሰዎች ቡድን የማምረት ወይም የመሸጥ ብቸኛ መብት አለው።
እንደ ሞኖፖል መብት በመንግስት በኩል ለተወሰኑ ድርጅቶች ሊሰጥ ይችላል ፣ በተፈጥሮም ሆነ በገበያው ውስጥ የበላይነት በሚያዘው ቦታ ሊነሳ ይችላል ፡፡ በበርካታ አጋጣሚዎች ተፎካካሪዎችን ለማስወጣት ወደ ምርት ቡድን ውስጥ በመዋሃድ የአምራቾች ሴራም አለ ፡፡
ሞኖፖሊ በሦስት ዓይነቶች ይከፈላል
- ተዘግቷል ፣ ማለትም የሕግ ወይም የሕግ አውጭ ክልከላዎችን በማቋቋም ተወዳዳሪ አከባቢ እንዳይፈጠር የሚከላከል የግዛት ሞኖፖል;
- ተፈጥሯዊ ፣ ሀብትን በብቃት መጠቀም ሲቻል በምርት ሙሉ ባለቤትነት ብቻ ሲቻል;
- በሁኔታዎች ምክንያት ብቸኛው ድርጅት የአንዳንድ ሸቀጦች ወይም አገልግሎቶች አምራች እና አቅራቢ በሚሆንበት ጊዜ የሚከፈት ፡፡
ሞኖፖል በአንድ የተወሰነ የገቢያ ክፍል ውስጥ የአንድ ሻጭ ወይም አምራች ፍጹም ሕግ ነው። የመንግሥት እና የሕዝቦችን ፍላጎት በሚነኩ ሁኔታዎች ውስጥ ከተፈጥሮ ሞኖፖሊ በስተቀር ይህ ሁኔታ የነፃ ውድድር እና የገቢያ ኢኮኖሚ ደንቦችን የሚፃረር ነው ፡፡
እንደሁኔታው ሞኖፖል ወይ ሊፀድቅ ይችላል ፣ ጥቅሞችን ያስገኛል ፣ ወይም ደግሞ በተቃራኒው ደንቦችን እና ህጎችን ይጥሳል ፡፡ በአንድ ኩባንያ ወይም ህብረት በተባበሩ ሰዎች ቡድን ሴራ የተከናወነ በሰው ሰራሽ የተፈጠረ የሞኖፖል አቋም ተፎካካሪዎችን ለማስወገድ ይከሰታል ፡፡
ብዙውን ጊዜ ኩባንያዎች በሚከተለው እቅድ መሠረት ይሰራሉ ፡፡ በመጀመሪያ ደረጃ ፣ አነስተኛ ኩባንያዎች መወዳደር የማይችሉበት አግባብ ያልሆነ የዋጋ ቅናሽ አለ። በዚህ ምክንያት አብዛኛዎቹ ተዘግተው ወይም ለወደፊቱ በሞኖፖሊስቶች የተገዙ ናቸው ፡፡ የራስ ገዝ አስተዳደርን ካገኙ በኋላ ዋጋዎች መነሳት ይጀምራሉ ፡፡ በመጀመሪያ ፣ በጥቃት ዘመቻው ምክንያት ቀደም ሲል የተከሰቱትን ኪሳራዎች መልሶ ማግኘት አስፈላጊ ነው ፡፡ በሁለተኛ ደረጃ ከፍተኛ ትርፍ ለማግኘት ፡፡
እንዲህ ዓይነቱ የሥራ መርሃግብር በትላልቅ የማኑፋክቸሪንግ ኢንዱስትሪዎች ውስጥ ሊተገበር ይችላል ፣ እዚያም ወደ ገበያ ክፍሉ በመግባት ከፍተኛ ዋጋ ምክንያት አዳዲስ ተፎካካሪዎች ብቅ ይላሉ ፡፡ ይህ መንግስትን የሚጎዳ እና ሸማቾችን የሚያበቃ “ጤናማ ያልሆነ” ሞኖፖል ምሳሌ ነው።
ሆኖም ሞኖፖል አንዳንድ ጊዜ አስፈላጊ ነው ፡፡ ማዕከላዊ ባንክ ከተፈጥሮ ሞኖፖል ዋና ምሳሌዎች አንዱ ነው ፡፡ “ማተሚያ ቤቱ” ለብዙሃኑ ተደራሽ ቢሆን ኖሮ ምን ሊሆን እንደሚችል መገመት ያስቸግራል ፡፡ ተመሳሳይ ሁኔታ ከአገሪቱ የሜትሮ መስመሮች ፣ የባቡር ሐዲዶች እና የኃይል አውታሮች ጋር ነው ፡፡
ተፈጥሯዊ የመንግስት ሞኖፖል የሚነሳው በመንግስት ፍላጎቶች እና በዜጎች ደህንነት በሚገኝበት ሁኔታ ነው ፡፡
